Fütürizm akımı, 20. yüzyılın başlarında, özellikle İtalya'da ortaya çıkan yenilikçi sanat ve edebiyat akımıdır. Kelime anlamı olarak "gelecekçilik" anlamına gelen fütürizm, geçmişin estetik değerlerini ve geleneklerini tamamen reddederek, geleceğin modernlik algısını kabul etmektedir. Sanatta hız, dinamizm, makineleşme ve teknoloji gibi modern hayatın unsurlarını öne çıkaran fütürizm sanat akımı, geçmiş, şimdi ve geleceğe ait duyumları eş zamanlı anlatmaya çalışmakta ve büyük oranda canlılık, tehlike ve sürekli değişimi savunmaktadır. Öte yandan, fütürizm özellikleri, sadece resim ve edebiyat değil, heykel, mimarlık, müzik, tiyatro gibi farklı alanlarda da etkili olmuştur.
Fütürizm, 20. yüzyılın başlarında İtalya’da doğan ve modern hayatın dinamizmini yücelten sanat anlayışıdır. Bu akımın temelini atan kişi ise İtalyan şair Filippo Tommaso Marinetti’dir ve fütürizm öncüsü olarak bilinir. 1909 yılında kaleme aldığı Fütürist Manifesto, akımın resmen başlangıcı olarak kabul edilmiştir. Marinetti’yi bu bildiriyi yazmaya iten olaylardan biri ise 25 Temmuz 1909’da İngiliz havacı Louis Blériot’nun Calais’den havalanarak Manş Denizi’ni aşıp Dover’a iniş yapmasıdır. Bu tarihi uçuşla dönemin teknolojiye olan hayranlığında simgesel gelişme yaşanmıştır.
Aynı dönemde İtalya’nın Torino şehrinde, 1899’da kurulan Fiat Otomobil Fabrikası da ulaşım ve sanayideki ilerlemenin başka örneği olarak dikkat çekmiştir. Bu tür gelişmeler, İtalya’da fütürizmin doğuşunu tetiklemiş ve sanat ile teknolojiyi araya getiren yeni vizyonun kapısını aralamıştır.
Marinetti, fütürizmi yalnızca sanat hareketi olarak değil, geçmişin zincirlerini kırarak geleceğe atılacak radikal bir adım olarak da görmüştür. Başlangıçta bu yeni anlayışa "dinamizm" ya da "elektrik" gibi isimler vermeyi düşünse de sonunda "fütürizm" kavramında karar kılmıştır. Ona göre, İtalya ancak gelenekle bağlarını kopardığında modernleşebilir ve çağın ruhuna uygun yön çizebilirdi.
Fütürizm temsilcileri denince akla gelen ilk sanatçılar arasında, dönemin ruhunu eserlerine başarıyla yansıtan Umberto Boccioni, Luigi Russolo, Carlo Carrà, Giacomo Balla ve Gino Severini yer alır. Bu sanatçılar yalnızca çağdaşlarını değil, sonraki kuşakları da derinden etkilemişlerdir.
Boccioni, Roma Güzel Sanatlar Akademisi’nde eğitim aldıktan sonra Giacomo Balla’nın öğrencisi olmuş ve burada yeni dışavurumcu eğilimleriyle tanınan Severini ile tanışmıştır. Her ikisi de sosyalist düşüncelere ilgi duymuş, 1902’de Paris’e, 1904’te ise Rusya’ya seyahat ederek farklı akımlarla tanışmışlardır. Boccioni, özellikle izlenimcilik ve puantilizm gibi tekniklerden etkilenerek bu etkileri kendi fütürist anlayışına uyarlamıştır.
Her ne kadar fütürist kimliğiyle öne çıksa da, Boccioni’nin yapıtlarında dışavurumculuğun izleri de görülür. 1910’da yazdığı yazılarda, fütürist resmin amacının belirli bir anı sabitlemekten çok, hareketin ve algının sürekliliğini görselleştirmek olduğunu ifade eder. Onun anlayışında zaman, mekân ve hareket bütünlük içinde sanat eserine dönüşür.
Sanat alanında Türkiye’nin en güvenilir adreslerinden olan GaagArt olarak, en popüler fütürizm temsilcileri ve eserleri sizler için aşağıdaki şekilde sıralamaktayız:
Boccioni’nin bu heykelinde, fütürizmin temelini oluşturan hareket ve hız kavramları ön plandadır. 1912-1914 yılları arasında yaptığı bu çalışma, heykelin klasik anlamdaki durağan yapısını kırarak, mekânla bütünleşen ve çevresiyle etkileşime giren form sunmuştur. Fütürist bakış açısında hareket durağan değil çoğul bir algıda şekillenmetedirr. Bu nedenle, örneğin koşan bir at dört değil yirmi ayakla temsil edilir. Bunun nedeni ise gözlerin hızla değişen imgeleri tek bir formda yakalayamamasından kaynaklanır.
Sanatçının bu eserinde, kent yaşamının dinamik yüzü çarpıcı biçimde yansıtılmıştır. Hızla giden bir aracın içinden dışarı bakıyormuş hissi veren kompozisyonda, binalar, insanlar ve ışıklar akışkan biçimlere bürünmektedir.
Bir diğer popüler Boccioni tablosu olan Uğurlamalar, trenle yolculuk eden bireylerin pencereden bakarken gördükleri ve aynı anda uzaklaştıkları unsurları, duygusal ve soyut bir biçimde sunmaktadır. Tabloda doğanın formları, renkler eşliğinde birbirine karışır ve netlikten uzaklaşarak bir duygu manzarasına dönüşür. Rakamlarla ifade edilen soyut formlar ise geçmişin gerçekliğinden çok geleceğin sezgisel dilini ortaya koymaktadır.
Balla, bu eserinde kronofotoğraf tekniğinden yararlanmıştır. Muybridge ve Marey gibi öncülerin geliştirdiği bu teknik, hareketi aşamalı olarak kaydeden fotoğraf sistemlerine dayanmıştır. Balla ise köpeğin bacaklarını ve sahibinin ayaklarını çoğaltarak, hareketin izini üst üste bindirilmiş formlarla vermiştir.
Balla’nın bir diğer popüler eseri, fütürizmin sezgisel yönünü gözler önüne serecek şekilde öne çıkarmıştır. Eser, nesneleri tanımlanması yerine onların hareketini ve yarattığı ışık etkisini soyut biçimlerle ifade etmektedir. Malzeme ve renk kullanımı ise rasyonel değil, daha çok içgüdüsel düzeyde tutulmuştur. Fütürist sanatçılar çoğunlukla kişisel deneyimlerinden, çağdaş teknolojiden ve modern yaşamın enerjisinden ilham alır. Dolayısıyla bu akım, belirli kurallara sıkı sıkıya bağlı kalmaktan çok, sanatçının bireysel dünyasını gelecekle harmanlamasına olanak tanır.
Fütürizm, yalnızca sanat tarihinde değil, çağdaş duvar dekorasyonunda da izlerini güçlü şekilde sürdürmüştür. Fütürizmin özellikleri dikkate alındığında, 20. yüzyılın başında teknolojiye, hıza ve modern hayata duyulan hayranlıkla doğan bu anlayış, zamanla duvar tablolarında yalnızca estetik unsur değil, aynı zamanda düşünsel mesaj olarak da yer bulmuştur. Fütürist teknikle üretilen tablolar, geleneksel durağan kompozisyon anlayışını reddederken izleyiciye hareketin, enerjinin ve geçiciliğin ritmini aktaracak şekilde tasarlanmıştır. Bu yönüyle, duvarlarda sadece görsel objeden öte, çağın ruhunu yansıtan enerji kaynağı oluştutulmaktadır.
Günümüzde dekoratif kanvas tabloların biçimsel çeşitliliğinde fütürist yaklaşımın izlerine sıklıkla rastlanmaktadır. Özellikle dijital sanat tekniklerinin gelişmesiyle birlikte, Fütürizm’in temel ilkeleri olan hareket, hız ve parçalanmış algılar modern grafik tasarım ve soyut sanatta yeni yorumla yeniden doğmuştur. Kanvas tablolar, yalnızca figüratif anlatımı sergilememekte, aynı zamanda gözün gördüğünden fazlasını yansıtan dinamizm alanı haline de gelmiştir. Fütürist etkiler taşıyan tablolar arasında ise yoğun renk kontrastları, ritmik tekrarlar ve zamansal geçişleri çağrıştıran çizgiler oldukça popülerdir.
Ev dekorasyonunda kullanılan fütürist duvar tabloları, yalnızca görsel etki yaratmamakta, aynı zamanda mekânın enerjisini doğrudan etkileyen dinamik unsur olarak da işlev görmektedir. Ek olarak, fütürist anlayışın temelinde yer alan kavramlar tablolar aracılığıyla iç mekan atmosferine taşınmaktadır.
Öte yandan, soyut hareket çizgileri, çarpıcı renk patlamaları ve katmanlı kompozisyonlar, duvarları adeta yaşayan yüzeye de dönüştürmektedir. Ofislerden yaşam alanlarına kadar birçok ortamda kullanılan bu tablolar, mekânlara yalnızca çağdaş hava katmakla kalmaz, aynı zamanda kullanıcıda yenilik, dinamizm ve yaratıcılık hissi oluşturur.
Fütürizm, yalnızca kurucularını değil, aynı zamanda farklı disiplinlerde çalışan birçok sanatçının yaratım biçimini de zamanla derinden etkileyen sanat hareketi halini almıştır. Bu akımın ortaya koyduğu hız, hareket ve modern yaşam tutkusu, özellikle resim, heykel ve grafik sanatlarında belirgin etki yarattığı bilinmektedir. Umberto Boccioni, Giacomo Balla ve Gino Severini gibi isimler fütürizmin kurucu sanatçıları arasında yer alırken, onların açtığı yolda ilerleyen pek çok modern sanatçı, duvar tablolarında benzer dinamizm arayışına girmiştir. Dolayısıyla siz de Fütürizm akımıyla şekillenen duvar tabloları için GaagArt adresini ziyaret edebilirsiniz.
Bilindiği üzere Fütürizm, doğası gereği kendi sınırları içinde kalmayı reddeden akımdır. Bu nedenle de sanat tarihinde birçok farklı akımla etkileşim içine girmiştir. Özellikle Kübizm ile arasındaki görsel benzerlikler dikkat çekmektedir. Her iki akım da nesneleri parçalara ayırarak yeniden kurma arayışı içindedir.
Bunun dışında dışavurumculukla kurduğu duygusal bağ, sanatçıların kendi iç dünyasını aktarma yönündeki çabasıyla kesişmektedir. Aynı zamanda Dadaizm ve Sürrealizm gibi daha deneysel akımlarla da fütürizm arasında ideolojik olarak buluşma noktaları bulunur. Özellikle toplumsal yapının sorgulanması ve sanatta geleneksel değerlerin yıkılması açısından etkileşim daha belirgindir.
